10 सितम्बर 2025

नवी दिल्ली : भारतातील मान्सून विक्राळ रुप धारण करत आहे. देशाच्या अर्ध्या भागात महापुराने थैमान घातले असून पंजाबमध्ये 1988 नंतरचा सर्वात मोठा पूर अनुभवायला मिळत आहे. हवामान खात्याच्या आकडेवारीनुसार पंजाब, हरियाणा आणि राजस्थानमध्ये काही भागांत फक्त 24 तासांत 1000% पेक्षा जास्त पाऊस झाला आहे. 28 ऑगस्ट ते 3 सप्टेंबर दरम्यान उत्तर-पश्चिम भारतात 180% आणि दक्षिण भारतात 73% जास्त पर्जन्यवृष्टी नोंदवली गेली. मुसळधार पावसामुळे भूस्खलन, गाव-शहरे पाण्याखाली जाणे आणि शेकडो मृत्यू अशा गंभीर परिस्थिती निर्माण झाली आहे. मान्सूनच्या बदलत्या पद्धतीशास्त्रज्ञांच्या मते हवामान बदलामुळे हवेतील आर्द्रता प्रचंड वाढली आहे. आधी पावसाचे प्रमाण चार महिन्यांत विभागलेले असे, पण आता दीर्घकाळ दुष्काळानंतर अल्पावधीत विक्राळ पाऊस पडतो. डोंगराळ भागात ढगफुटी (Cloudburst) ही वारंवार घडत आहे, ज्यामुळे उत्तराखंड, काश्मीर व हिमाचलमध्ये प्रचंड हानी झाली. वेस्टर्न डिस्टर्बन्सचा प्रभावपंजाब-हरियाणामधील मुसळधार पावसामागे मान्सून व वेस्टर्न डिस्टर्बन्सचा “Atmospheric Tango” जबाबदार असल्याचे तज्ज्ञांचे मत आहे. थंड हवेचा प्रवाह व उष्ण आर्द्र हवेची टक्कर झाल्याने विक्राळ पाऊस झाला. हवामान तज्ज्ञ अक्षय देओरास यांनी सांगितले की, “मान्सून म्हणजे पाण्याने भरलेली तोफ आणि वेस्टर्न डिस्टर्बन्स म्हणजे ट्रिगर.” हिमालयातील अस्थिर पर्वतरांगजलद गतीने वितळणारे हिमनग, स्नोफील्ड्स आणि पर्माफ्रॉस्ट यामुळे हिमालय अस्थिर होत आहे. पावसामुळे बर्फाळ भाग अधिक असुरक्षित होत असून संपूर्ण स्नोफील्ड्स दोन दिवसांत वितळून पुराचा कहर घडवतात. मानवनिर्मित संकटेनदीपात्रांवरील अतिक्रमण, प्लास्टिक कचरा, जुने नाले दुरुस्तीअभावी, तसेच रस्ते, बोगदे व जलविद्युत प्रकल्पांमुळे डोंगरांची स्थिरता कमी होत आहे. तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, या समस्या वेळीच हाताळल्या नाहीत तर मान्सूनदरम्यानचा विध्वंस आणखी गंभीर होईल.

नवी दिल्ली | देशाच्या उत्तरेकडील भागात यंदा मॉन्सून थांबायचं नाव घेत नाहीये. मुसळधार पावसाने अनेक राज्यांमध्ये भीषण परिस्थिती निर्माण झाली आहे. विशेषतः उत्तराखंड, हिमाचल प्रदेश आणि जम्मू-कश्मीर या डोंगराळ राज्यांमध्ये भूस्खलन, पुर आणि ढासळलेले रस्ते यामुळे मोठ्या प्रमाणात हानी झाली आहे. पंजाबात मृतांचा आकडा ५१ वर पंजाबातील पूरस्थिती अधिक गंभीर झाली असून मृतांचा आकडा ५१ वर पोहोचला आहे. रविवारी तो ४६ होता. सलग आठवडाभर झालेल्या मुसळधार पावसामुळे नद्या तुडुंब भरून वाहू लागल्या असून हजारो नागरिक विस्थापित झाले आहेत. राज्य सरकारच्या माहितीनुसार, बचाव आणि मदतकार्य युद्धपातळीवर सुरू आहे. हवामान खात्याचा अलर्ट दरम्यान, हवामान विभागाने (IMD) दिल्ली-एनसीआरमध्ये आज आंधी, पाऊस आणि विजांच्या कडकडाटाचा इशारा दिला आहे. तसेच दक्षिण-पश्चिम राजस्थान आणि उत्तर गुजरातमध्येही अतिवृष्टीची शक्यता वर्तवली आहे. पंतप्रधान मोदींचा दौरा पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आज हिमाचल प्रदेश आणि पंजाब दौऱ्यावर जाणार आहेत. दुपारी १.३० वाजता ते कांगडा, हिमाचल प्रदेशात पोहोचून अधिकाऱ्यांशी बैठक घेतील. त्यानंतर दुपारी ३ वाजता ते पंजाबातील पूरग्रस्त भागांचा हवाई सर्वेक्षण करतील. नुकसानाचे प्राथमिक अंदाज आम आदमी पक्षाचे अध्यक्ष अमन अरोरा यांनी केंद्र सरकारकडून मदत पॅकेजची अपेक्षा व्यक्त केली आहे. त्यांच्या म्हणण्यानुसार, पंजाबमध्ये पावसामुळे झालेल्या नुकसानीचा प्राथमिक अंदाज तब्बल २०,००० कोटी रुपये इतका आहे. तर पंजाब BJP अध्यक्ष सुनील जाखड यांनी सांगितले की पंतप्रधान मोदींना परिस्थितीबाबत गहन चिंता असून स्थानिक स्थितीचा आढावा घेऊन नागरिकांना अधिकाधिक मदत मिळेल याची काळजी घेतली जाईल.